Voortplanting bij kwallen, het begin van sexuele voortplanting
Kwallen zijn de eerste manifestatie van seksualiteit bij meercellige dieren; er zijn mannelijke en vrouwelijke kwallen, hun gonaden (geslachtsorganen) produceren sperma en eitjes. De vroege ontwikkelingsstadia zijn voor alle soorten kwallen identiek.
Een beetje woordenschat
Het vaste stadium wordt hydrarium genoemd,
sommige kwallen hebben maar een vast stadium.
Het vrije stadium heet kwal,
wat verwarring schept met het kwallen dier.
GESLACHTELIJKE VOORTPLANTING
Meestal worden de voortplantingscellen rechtstreeks in zee geloosd, waar de bevruchting plaatsvindt.
Maar bij sommige soorten kwallen vindt de bevruchting inwendig plaats, wat betekent dat sperma dat in zee terechtkomt, door de vrouwtjes wordt opgenomen en zich bij de eitjes voegt om ze te bevruchten. Het ei wordt dan via de mond naar buiten gebracht, zoals bij Pelagia noctiluca.
Sommige soorten zijn tweeslachtig en zenden mannelijke en vrouwelijke geslachtscellen uit, zoals bij Chrysaora hysoscella, een zeer grote kwal van de Atlantische kust.
Na de bevruchting ontwikkelt het eitje zich binnen enkele uren tot een gekartelde larve, planula genaamd.
BOURGEONNEMENT VOOR HYDROMEDUSES
Over het algemeen valt bij Hydromedus de planula op de bodem, zet zich daar neer en verandert in een kleine poliep met stekende tentakels en een enkele centrale opening, die zowel mond als anus is.
Deze poliep produceert onmiddellijk knoppen door ongeslachtelijke vermenigvuldiging, waarbij uit elke knop een medusa vrijkomt.
Sommige knoppen kunnen afbreken en een nieuwe kolonie vormen.
Er zijn altijd uitzonderingen bij soorten die geen vast stadium hebben zoals Liriope of soorten die geen vrij stadium (medusa stadium) hebben zoals Sertularia.
Levenscyclus van de hydromedusa Cladonema radiatum: poliep en knoppen, jonge kwal.
© Microaquarium – Institut océanographique
STROBILATIE VOOR SCYPHOMEDUS
Bij de Scyphomedus valt de planula ook op de bodem, zet zich daar neer en wordt een poliep van een andere vorm, een scyphistome genaamd, die ook kan uitlopen en een kleine kolonie kan vormen, maar meestal zijn deze vormen solitair.
Op het bovenste deel van de scyphistome verschijnen rimpels die een stapel plaatjes vormen, dit is strobilisatie. Het eerste segment komt vrij door hevige samentrekkingen enzovoort, en deze kleine kwalletjes, ephyrules genaamd, groeien uit tot volwassen geslachtskwallen.
Bij de cubomedus worden de spermatozoa, gegroepeerd in een zakje, de spermatofoor, door de mond van het mannetje afgezet op een tentakel van het wijfje, dat ze via haar eigen mond opvangt. De bevruchting vindt plaats in de maagzakken. De poliep die uit de planula ontstaat, heeft tentakels met gezwollen uiteinden (capes), kruipt over de bodem alvorens zich vast te zetten, en metamorfoseert vervolgens volledig tot één medusa.
Levenscyclus van de scyphomedusa Aurelia aurita: poliepen, scyphistome, strobilus, ephyrules.
Microaquarium – Oceanografisch Instituut
om te verjongen of onsterfelijk te worden
Wanneer voedsel schaars wordt, kunnen kwallen krimpen, waardoor ze drastisch in omvang afnemen en zelfs hun pas geproduceerde geslachtsklieren opeten. Zo worden ze weer juvenielen.
Maar bij sommige soorten, zoals Turritopsis nutricula, kan de stervende kwal ontaarden in een cyste die zich weer ontwikkelt tot een poliep. Daarom wordt hij ook wel de “onsterfelijke kwal” genoemd, sinds een Duitse student dit proces in 1988 observeerde.
In plaats van te sterven, valt de kwal op de grond, waar haar lichaam in zichzelf vouwt. De paraplu absorbeert de tentakels en degenereert in een gelatineachtige klodder. Na enkele dagen vormt het een buitenste schil, een cyste. Wanneer de omstandigheden weer gunstig worden, groeien de stolonen, die op wortels lijken, door tot ze een nieuwe poliep vormen die weer nieuwe kwallen zal voortbrengen.
Dit proces is echter niet specifiek voor Turritopsis en sommige andere onderzoekers hebben het ook bij andere soorten waargenomen wanneer de kweekomstandigheden verslechteren. Deze ontdekking is tot nu toe alleen in het laboratorium gedaan.
