Koraal, plant of dier?
Eeuwenlang hebben naturalisten gediscussieerd over de aard van dit vreemde organisme, dat lijkt op kleine bloeiende bomen die aan rotsen op de bodem van de zee zijn vastgehecht.
Koralen zijn in feite kleine dieren, poliepen genaamd, in de vorm van mini-zeeschelpen die kolonies kunnen vormen. Deze poliepen vormen een gemeenschappelijk skelet dat voor sommige soorten de basis vormt van een koraalrif.
De eerste waarnemingen van koraal werden in het Middellandse-Zeegebied gedaan door Plinius de Oudere (1e eeuw n.Chr.) over rood koraal (het soort dat wordt gebruikt om sieraden van te maken). Eenmaal aan de oppervlakte, zou het koraal snel afsterven. Daarom werd hij beschouwd als een zeeplant die in steen veranderde wanneer hij uit het water werd gehaald. Pas in het midden van de 18e eeuw werd hij erkend als een dier dat werd ingedeeld bij de grote familie van de stekende dieren, de Cnidaria.
De verschillende koralen
Er zijn solitaire koralen, koloniale koralen, rifbouwers, zachte koralen, valse koralen…
Niet alle koralen bouwen een kalkskelet op, zoals harde koralen. Er zijn ook zachte koralen die over het algemeen sneller groeien… En niet alle koralen leven aan de oppervlakte in warme tropische wateren, sommige leven dieper en soms in koude wateren.
Voor meer informatie:
- Diepzeekoralen in koude wateren door Ricardo Serrão Santos, oceanograaf
- Onze informatiebladen over koraal
Koraalriffen
Koraalriffen bestaan uit een groot aantal koraalsoorten die samen een ecosysteem vormen, d.w.z. een zeer specifieke natuurlijke omgeving die bestaat uit verschillende planten en dieren.
Koraalriffen behoren tot de grootste en meest complexe ecosystemen op aarde. Zij herbergen duizenden vissoorten, maar ook andere diersoorten, zoals krabben, zeesterren, schelpdieren, enz.
Koraalriffen fungeren als toevluchtsoorden, voedselreserves en kraamkamers voor hun vele bewoners: van de kleinste algen tot talrijke vissen en ongewervelden, maar ook zeeschildpadden en haaien.
Voor meer informatie:
- Koraalriffen door Jean Jaubert, zeebioloog en voormalig directeur van het Oceanografisch Museum van Monaco
- Onze informatiebladen over koraal
Zoals alle dieren plant koraal zich geslachtelijk voort (door sperma en eitjes af te geven), maar ook ongeslachtelijk (door te stekken zoals een plant)! Laten we de mysterieuze voortplanting van koralen ontdekken.
Seksuele voortplanting
Zoals alle dieren planten koralen zich geslachtelijk voort. Er zijn mannelijke poliepen die mannelijke geslachtscellen (sperma) produceren en vrouwelijke poliepen die vrouwelijke geslachtscellen (eicellen) produceren. Koralen die in een kolonie leven, kunnen zowel mannetjes als vrouwtjes in dezelfde kolonie hebben, zodat het koraal hermafrodiet wordt genoemd.
De bevruchting die plaatsvindt wanneer de mannelijke en vrouwelijke voortplantingscellen elkaar ontmoeten, kan van tweeërlei aard zijn: de bevruchting vindt extern plaats, en de spermatozoa ontmoeten de eitjes in het open water, nadat zij door de poliepen zijn uitgestoten. De bevruchting gebeurt intern, de mannelijke poliepen zenden spermatozoa uit die worden opgevangen in een broedende vrouwelijke poliep.
Tijdens de bevruchting wordt een eicel gevormd waaruit een “planula-larve ” ontstaat die enige tijd in de zeestromingen ronddwaalt alvorens naar de bodem te zinken. De larve verandert dan in een poliep die, vastgehecht aan een rots, een nieuwe kolonie vormt. Seksuele voortplanting maakt de voortplanting van koralen in nieuwe gebieden mogelijk en zorgt voor genetische vermenging.
Ongeslachtelijke voortplanting
Net als andere dieren heeft koraal de bijzonderheid dat het zich aseksueel kan voortplanten, d.w.z. zonder geslachtscellen af te geven. Koraalfragmenten, hetzij door natuurlijke verstoringen (stormen, cyclonen of roofdieren), hetzij door vrijwillige of onvrijwillige menselijke actie. Als het versnipperde stuk, dat een stek kan worden genoemd, zich in een gunstige omgeving bevindt, zal het blijven groeien en een nieuwe kolonie vormen en zo plaatselijk de bedekking van de zeebodem versterken. Het is deze eigenschap die aquaria de mogelijkheid biedt hun aquariums te bevolken zonder soorten uit het wild te halen.
Verschillende instellingen die betrokken zijn bij de kennis en bescherming van de oceanen (Oceanografisch Instituut, Wetenschappelijk Centrum van Monaco, Prins Albert II-Stichting, Explorations de Monaco) hebben hun krachten gebundeld om het publiek bewust te maken en actie te ondernemen ten gunste van het voortbestaan van de koraalriffen. Wetenschappelijk onderzoek op hoog niveau, organisatie van symposia, politieke invloed, mobilisatie van de media, financiering van projecten van NGO’s… De acties zijn talrijk.
Een verbintenis aangegaan door Prins Albert I
Het Oceanografisch Museum van Monaco, opgericht door Prins Albert I van Monaco (1848-1922) met als doel “het kennen, liefhebben en beschermen van de oceanen”, herbergt een van de oudste aquaria ter wereld. Eind jaren tachtig hebben de teams van het aquarium, onder leiding van professor Jean Jaubert, het onderhoud en de voortplanting van koralen buiten hun natuurlijke omgeving geperfectioneerd.
Monaco op initiatief van het Wereld Koraal Conservatorium
Wat als de grote crisis van biodiversiteitsverlies en opwarming van de aarde die we nu meemaken, koralen zou doen verdwijnen? Als reactie op deze bedreiging hebben het Wetenschappelijk Centrum van Monaco en het Oceanografisch Museum besloten een Wereldkoraalreservatorium op te richten om de stammen van talrijke koraalsoorten in aquaria te bewaren zodat zij kunnen worden bestudeerd voordat uiteindelijk wordt getracht ze opnieuw in geschikte gebieden uit te zetten.
Momenteel worden in alle aquaria ter wereld bijna 200 soorten koraal gekweekt. Het is de bedoeling om binnen vijf jaar 1000 koraalsoorten te beschermen, d.w.z. tweederde van de bestaande soorten. Deze natuurlijk voorkomende koralen zullen worden gedistribueerd naar ’s werelds grootste aquaria en onderzoekscentra. Het Oceanografisch Museum van Monaco coördineert dit mooie project met het Wetenschappelijk Centrum van Monaco.
Lees meer:
Sommige koraalsoorten worden bestudeerd om de verkalking of de verspreiding van ziekten beter te begrijpen, terwijl andere worden bestudeerd op hun moleculen die beschermen tegen zonlicht of veroudering. Koralen vormen de basis voor vele onderzoeksprojecten om de geneesmiddelen of cosmetica van morgen te vinden of om te begrijpen hoe bepaalde ziekten worden gevormd.
Koraalriffen hebben een belangrijke ecologische rol. Vaak in wateren die niet erg rijk zijn aan fytoplankton, de bron van de mariene voedselketen, bieden zij echte oases van leven te midden van de oceaanwoestijn. Bovendien vormen zij een ideale natuurlijke barrière tegen cyclonen, stormen en erosie omdat zij de kracht van de golven absorberen.
Koraalriffen: een oase van leven
Hoewel koraalriffen nauwelijks 0, 2% van het oceaanoppervlak beslaan, herbergen zij 30% van de mariene biodiversiteit! Voor vissen en andere zeedieren bieden koralen beschutting tegen roofdieren, en een kraamkamer en broedplaats voor vele soorten. Zij vormen de essentiële basis van het mariene leven in de tropen.
Koraalriffen bieden rechtstreeks levensonderhoud aan 500 miljoen mensen over de hele wereld door middel van visserij, en riffen beschermen kustlijnen effectiever tegen deining en tsunami’s dan welke door de mens gemaakte structuur ook.
Lees meer:
- Koraalriffen door Jean Jaubert, zeebioloog en voormalig directeur van het Oceanografisch Museum
Een belangrijke troef voor het toerisme
Zij zijn een belangrijke toeristische attractie en genereren een belangrijk deel van de economische inkomsten van de tropische gebieden waar zij voorkomen. Netto jaarlijkse winsten van enkele miljoenen of zelfs miljarden euro’s per jaar. Australië, Indonesië, de Filippijnen, meer dan honderd landen profiteren van dit “riftoerisme “.
Medische perspectieven
Mensen en koralen delen een gemeenschappelijk genetisch erfgoed. De bestudering van koralen en de moleculen die zij produceren, biedt veel perspectieven voor de gezondheid van mens en dier. Het genoom, het genetisch materiaal van het Acropora-koraal, komt voor 48% overeen met dat van een mens. Terwijl de laatste slechts 8% van de overeenkomsten deelt met de Drosophila, een vlieg die door laboratoria wordt gebruikt als model voor genetisch werk! Dit zijn ongelooflijke vooruitzichten voor medisch onderzoek!
Lees meer:
- Koraalriffen door Jean Jaubert, zeebioloog en voormalig directeur van het Oceanografisch Museum
- Waarom verbranden koralen niet? door John Malcolm Shick, hoogleraar zoölogie en oceanografie
- Why don’t Corals Get sunburned? by John Malcolm Shick, Professor of Zoology and Oceanography
- De koraalplaten van het Instituut
Een afgebakende ruimte op zee
Een beschermd marien gebied (of MPA) is een afgebakend gebied op zee dat beantwoordt aan de doelstellingen inzake natuurbescherming (fauna, flora, ecosystemen) en de duurzame ontwikkeling van economische activiteiten zoals duurzame visserij en verantwoord toerisme.
Gevormd in doeltreffend ontworpen en beheerde netwerken bieden MPA’s toevluchtsoorden voor mariene flora en fauna, herstellen zij belangrijke ecologische functies (bv. bescherming van paaigronden en kraamgebieden voor vis) en houden zij de productie van ecosysteemgoederen en -diensten in stand. Dit zijn verstandige investeringen voor de gezondheid van de oceanen en de ontwikkeling van de blauwe economie.
Gegevens per 27.04.20. Bron
Koraalriffen redden: vele oplossingen
Om te proberen koraalriffen te redden, moet dringend tegelijk actie worden ondernomen tegen mondiale en lokale bedreigingen, moet de verontreiniging worden verminderd, moeten gebieden die nog in goede staat verkeren worden beschermd, moeten aangetaste gebieden worden hersteld en moet rond bepaalde riffen een blauwe economie worden ontwikkeld die deze riffen beschermt en opwaardeert. Maar eerst en vooral moeten we de klimaatverandering bestrijden!
Bestrijding van de opwarming van de aarde
Dit is de eerste prioriteit om de opwarming van de oceanen af te remmen en het verbleken van koralen te beperken. Om dit te bereiken moeten wij de uitstoot van broeikasgassen drastisch verminderen om onder de 1,5°C opwarming te blijven, energie besparen, geleidelijk maar vastberaden overgaan op een koolstofarme economie, en meer hernieuwbare energie gebruiken. Minder CO2 in de atmosfeer betekent ook dat de oceaan minder snel verzuurt en heeft minder gevolgen voor organismen die, zoals koralen, een kalkskelet aanmaken.
Bestrijding van vervuiling
Vervuiling verstikt of vergiftigt de riffen. Alle vormen van chemische en fysische verontreinigende stoffen die in zee terechtkomen, moeten worden geëlimineerd! Het is aan ons allen om de juiste praktijken, de juiste gebaren te maken, overal en in alle omstandigheden, ook in het binnenland. Laten we samen verminderen, hergebruiken en recycleren om het verbruik van hulpbronnen en het ontstaan van afval te beperken.
Voor meer informatie:
We kunnen allemaal in actie komen! Ontdek 10 dingen die je op vakantie of in je dagelijks leven kunt doen om koraalriffen te behouden.
Bevordering van de blauwe economie
De ontwikkeling van duurzame economische activiteiten die de koraalriffen respecteren en waarde en banen creëren in tal van economische sectoren (toerisme, visserij, aquacultuur, landbouw, zeevervoer) is mogelijk! Een van de belangrijkste acties die moeten worden ondernomen is het stopzetten van de betonnering van de kustlijn, het beperken van de stadsuitbreiding en de bouw van infrastructuur (industrie, toerisme), met name in kwetsbare gebieden. Met het oog op een verantwoord toerisme moet het duiken worden ontwikkeld met respect voor de soorten en de ecosystemen, moet het aantal duikers zo nodig worden beperkt, moet worden gezorgd voor beter toezicht en bewustmaking, en moeten ankerboeien worden gebruikt. Voor een duurzame landbouw is het van prioritair belang de waterlopen te beschermen (want alles komt in zee terecht), de ontbossing een halt toe te roepen en de bestrijdingsmiddelen te beperken.
Voor een verantwoorde visserij en aquacultuur is het dringend noodzakelijk de praktijken beter te controleren en alle vormen van illegale visserij te bestrijden.
Bescherming van koraalriffen en aanverwante ecosystemen
Koraalriffen hebben een betere kans om behouden te blijven als er representatieve (in goede staat verkerende en soortenrijke), in een netwerk opgenomen, effectief beheerde beschermde mariene gebieden (MPA’s) worden gecreëerd waar menselijke activiteiten worden gereguleerd.
Wetenschappers bevelen aan de zogenaamde “toevluchtszones” te beschermen, met name die in de “mesofotische” zone, die zich tussen 30 en 150 m diepte bevindt en daardoor relatief beschut is tegen hittegolven op zee. De koralen die daar worden aangetroffen, zijn minder kwetsbaar voor verbleking en kunnen dus waarschijnlijk dienen als reservoir om de herkolonisatie van aangetaste gebieden te bevorderen. Tegelijkertijd moeten ook zeegrasvelden en mangroves worden beschermd. Deze met koraalriffen verbonden ecosystemen spelen een belangrijke rol in de koolstofcyclus en -opslag en helpen zo de accumulatie van broeikasgassen in de atmosfeer tegen te gaan.
Herstel van aangetaste riffen
Waar mogelijk moeten we proberen door menselijke activiteiten aangetaste riffen te herstellen. Dit kan gebeuren door koraal van de ene plaats naar de andere over te brengen(ex-situ), of door het in situ te kweken(in situ), waarbij een fragment van koraal een nieuwe kolonie kan vormen. Het betrekken van de plaatselijke gemeenschappen bij dit proces en het elimineren van de plaatselijke factoren die de koralen hadden doen verdwijnen, zijn twee voorwaarden voor het welslagen van dergelijke operaties. Onderzoekers ontwikkelen nu nieuwe methoden op basis van ondersteunde evolutie, waarbij soorten of stammen koralen worden geselecteerd die bestand zijn tegen hittegolven, en deze opnieuw worden uitgezet om weer diverse riffen te vormen. Zij proberen ook geslachtscellen, eieren en larven van koralen te verzamelen en deze op het rif te verspreiden, bijvoorbeeld vanuit de lucht. Zeegrasvelden en mangroves kunnen ook worden hersteld door ze opnieuw aan te planten of te cultiveren, met methoden die gebaseerd zijn op wetenschappelijke aanbevelingen.
Een wereldomvattend koraalconservatorium creëren
Creëer een koraal “bank”, net zoals er zaadbanken zijn. Het initiatief van het Wetenschappelijk Centrum en het Oceanografisch Museum zal een Ark van Noach vormen van 1000 soorten, verspreid over de grootste aquaria en onderzoekcentra ter wereld, met als doel de stammen te bewaren en ze opnieuw uit te zetten in verwoeste gebieden. Het zal het ook mogelijk maken de weerstand van soorten tegen hitte te bestuderen en de sterkste soorten te selecteren, wat een belangrijke bijdrage zal leveren tot het behoud ervan, als we er ook in slagen de opwarming van de aarde te beperken.
Lees meer:
Koralen herbergen microalgen, zoöxanthellen genaamd, in hun weefsels. Zij zijn het die de koralen hun kleuren geven. Afhankelijk van de pigmenten die ze bevatten, verafschuwen koralen mooie tinten, gaande van oranjebruin tot paars.
Deze algen leven in symbiose met het koraal, wat betekent dat iedereen profiteert.
Koraal is een carnivoor en voedt zich met kleine dieren die voorbijkomen, maar dit levert niet genoeg energie op om te groeien en zich voort te planten. Ongeveer 75% tot 90% van de behoefte van het koraal wordt geleverd door algen. Algen zetten minerale zouten (stikstof en fosfor) om in organisch materiaal door middel van fotosynthese in de aanwezigheid van licht, waarbij kooldioxide wordt verbruikt en zuurstof vrijkomt. Het koraal voert kooldioxide aan dat het afgeeft door zuurstof te verbruiken tijdens zijn ademhaling.
Als de algen weggaan, wordt het koraal wit.
Waarom bleken koralen?
Wanneer de algen gestresseerd zijn, worden zij door het koraal verdreven en hun doorzichtig weefsel onthult het witte skelet. Deze stress wordt veroorzaakt door bacteriën of virussen (de koralen worden dan ziek) of door verontreinigende stoffen, of door de stijging van de temperatuur van het zeewater.
Het is dit laatste punt dat de klimaatspecialisten zorgen baart. Volgens het speciale rapport “The Ocean and Cryosphere in the Face of Climate Change” dat het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) in september 2019 heeft gepubliceerd, heeft de oceaan sinds de industriële revolutie meer dan 90% van de warmte geabsorbeerd die door het broeikaseffect in de atmosfeer is geaccumuleerd!
Hittegolven op zee (vergelijkbaar met onze hittegolven op het land) zullen waarschijnlijk 20 keer vaker voorkomen, zelfs als de stijging van de atmosfeertemperatuur op 2°C wordt gehandhaafd.
Deze hittegolven zijn schadelijk voor koraalriffen, waarvan 90% waarschijnlijk zal verdwijnen.
Lees meer:
Koralen behoren tot de grote familie van de Cnidaria, waartoe ook ongewervelde zeedieren met stekende cellen behoren, zoals kwallen, gorgonen en zeeanemonen.
Koralen leven niet alleen in tropische zeeën. Onder de naam koraal vinden we verschillende soorten, waarvan sommige in de Middellandse Zee leven. In het bijzonder het beroemde rode koraal, waarvan het skelet wordt gebruikt om prachtige juwelen te maken.
Koralen leven alleen of in kolonies. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen harde koralen (Scleractinians), waartoe de rifbouwende koralen behoren, en zachte koralen, die geen skelet hebben. Beide categorieën worden aangetroffen in de Middellandse Zee.
Rood koraal
Het rode koraal (Corallium rubrum) is herkenbaar aan de felrode kleur van zijn skelet, dat contrasteert met de kleine witte poliepjes die onvermoeibaar met hun tentakels schudden.
Hij komt vooral voor in de Middellandse Zee en het westelijk deel van de Atlantische Oceaan (van Zuid-Portugal tot Kaapverdië), waar hij meestal leeft aan het plafond van grotten of op steile hellingen. Hij groeit heel langzaam, een paar millimeter per jaar.
Het is zijn heldere kleur, die zijn schittering behoudt zelfs wanneer hij uit het water komt, die zijn faam heeft gemaakt en het gebruik ervan bij de vervaardiging van juwelen of de creatie van voorwerpen.
Zwaar bevist, met destructieve methoden, was het bijna verdwenen. De visserij is nu gereglementeerd en wordt nauwlettend in het oog gehouden, maar de vis is nog steeds zeer begeerd door de vissers.
Coralligene drop-offs
Deze grote structuren bevinden zich tussen 30 en 100 meter onder water. Vaste soorten zoals gorgonen, sponzen of zwarte koralen vangen deeltjes en micro-organismen in de stromingen om zich te voeden. Deze dieren, die kalk-, kiezel- of hoornskeletten hebben, nemen deel aan de opbouw en de consolidatie van de afzetting.
Solitaire koralen in de Middellandse Zee
Er zijn verschillende soorten solitaire koralen in de Middellandse Zee met bijzonder suggestieve namen, zoals het gele koraal met de mooie naam boterbloem, varkenstanden (Balanophyllia-soorten) of hondentanden (Caryophyllia-soorten). Ze leven vastgehecht aan rotsen vanaf het oppervlak tot bijna 1000 meter voor sommige soorten. In grootte variërend van enkele centimeters in diameter tot 2-4 centimeter hoog, hebben sommige zoals de Pigtooth vrij korte tentakels, terwijl de Dogtooth koralen herkenbaar zijn aan hun lange en talrijke tentakels die eindigen in een klein knopje dat opblaast en leegloopt.
Rifbouwende koralen
In de Middellandse Zee komen harde koralen voor die lijken op de bouwers van tropische riffen: de cladocoralen die voorkomen in de vorm van “aardappelen” die een diameter van zo’n 50 centimeter kunnen bereiken. Hun vorm hangt sterk af van de diepte waarop ze gevonden worden, het licht en de stromingen.
Zachte koralen
Er zijn ook zachte koralen (zonder kalkskelet) die voor zeedieren kunnen worden aangezien. Sommige zijn koloniaal en vormen matten op de rotsen, andere zijn solitair.
Lees meer:
- Factsheet: Scleractinische koralen in de Middellandse Zee door Christine Ferrier Pagès
- Referenties mariene soorten: DORIS-terrein
- Koraalbladen van het Instituut
